Türkiye’nin en uzun nehri olan Kızılırmak, denize döküldüğü noktada 56 bin hektarlık bir sulak alan oluşturarak, deniz, göl, ırmak, sazlık, bataklık, çayır, mera, orman, kumul ve tarım alanları gibi çok değişik yaşam alanlarını (habitat) bir arada bulundurarak eşine az rastlanır bir biyolojik çeşitlilik oluşturmuştur.

 

Kızılırmak Deltası’nın Habitat Tipleri, Yüzölçümleri ve Yüzdeleri

Ana Habitat Tipi

Yüz Ölçümü

Yüzdesi

Sulak Alan

11577,71

20,67

Akarsu

440,3

0,79

Göl Aynası

3037,1

5,42

Tuzlu bataklıklar

7235

12,92

Sazlık alanlar

172,23

0,31

Islak çayırlar – meralar

693,08

1,24

Orman

3106

5,55

Karışık geniş yapraklı subasar orman

1855,8

3,31

Karışık geniş yapraklı orman

1250,2

2,23

Kumul

2337,7

4,17

Kıyı kumulları

775,4

1,38

Kumul çalı toplulukları

1562,3

2,79

Tarım alanları

37590

67,13

Yerleşim alanı

910,79

1,63

Diğer

477,8

0,85

Toplam

56000

100,00

Türkiye’nin Karadeniz sahilindeki doğal özelliklerini koruyabilmiş en büyük sulak alanı olan Kızılırmak Deltası, tarımsal üretim ve doğal yaşam açısından büyük önem taşımaktadır. Doğal yaşam ortamlarının çeşitliliği ve barındırdığı canlı türleriyle uluslararası öneme sahip Kızılırmak deltasının korunması ve gelecek kuşaklara tüm doğallığı ile aktarılması için delta, biri uluslar arası olmak üzere üç farklı statü (Ramsar Alanı, Doğal Sit, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası) ile korunmaktadır.

Delta, uluslararası önemi nedeniyle farklı yayınlarda Önemli Kuş Alanı (ÖKA), Önemli Bitki Alanı (ÖBA), Önemli Doğa Alanı (ÖDA) olarak tanımlanmıştır.

Bölge, Karadeniz’i geçen kuşların göç öncesi uçuş hazırlığı ve göç sonrası dinlenebildikleri ve korunabildikleri alandır. Deltada 328 kuş türü tespit edilmiş olup, bu sayı Türkiye’de görülen kuş türlerinin toplam sayısının yaklaşık %70’ine karşılık gelmektedir. Kızılırmak Deltası su kuşlarının yanı sıra nadir iç su balıkları (mersin balıkları) içinde önemli bir yaşam alanıdır.

Geç Kalkoit Çağdan itibaren deltada yerleşim yerlerinin olduğu (57 höyük, 6 düz yerleşim yeri, 48 tümülüs, 5 kaya mezarı, 1 hamam vb.) bilinmektedir.

Ondokuz Mayıs, Bafra ve Alaçam ilçelerinin sınırları içerisinde yaşayan 20.000 insan deltada çok yoğun tarımsal faaliyetler gerçekleştirmektedir. Bunun yanı sıra alanda çok geniş doğal meralar, ıslak çayırlar, subasar ormanları bulunmakta ve bu alanlarda sulak alan yapısına uygun hayvancılık (manda, sığır ve koyun) yapılmaktadır.

Kızılırmak Deltası, özellikle balıkçılık, saz kesimi, juncus sökümü, göl soğanı, sülük, kurbağa vb. doğal kaynaklarında çok yoğun kullanıldığı bir alandır.

Delta, peyzaj ve biyolojik çeşitliliği nedeniyle kuş gözlemciliği, yürüyüş, kampçılık, avcılık ve ekolojik tarım turizmi gibi konularda çok ilgi görmektedir.

Kızılırmak Deltası, yaşama ortamlarının çeşitliliği, barındırdığı hayvan varlığı ile çok sayıda uluslar arası öneme sahip sulak alan kriterlerine uygun bir ekosistemdir. Karadeniz’i direkt olarak aşan göçmen kuşların uçuş hazırlığı ve uçuş sonrası dinlenebildikleri, beslenebildikleri ve korunabildikleri tek alandır. Kızılırmak Deltası taban suyu dengeleme, denizden tuzlu su girişini önleme gibi işlevleriyle bulunduğu bölgenin su rejimini etkileyen en önemli alandır.

Bütün bunların yanı sıra, Kızılırmak Deltası su ürünleri üretimi, saz kesimi ve otlatma imkânlarıyla yöre ekonomisine önemli katkılar sağlayan çok yönlü bir sulak alan ekosistemidir. Güzel manzarası ve barındırdığı yaban hayatı ile kuş gözleme, balık tutma, avcılık, organik tarım ve ekoturizmi gibi rekreasyonel faaliyetler içinde ideal bir ortamdır.